Αλωπεκία λέγεται η τέλεια έλλειψη ή και η αραίωση των τριχών της κεφαλής ή και του σώματος λόγω πτώσεως και σπάνια λόγω αγενεσίας. Οι αλωπεκίες διακρίνονται: σε διάχυτη (απώλεια τριχών από όλο το τριχωτό της κεφαλής), περιγεγραμμένη (κατά πλάκες) και ολική αφ' ενός και σε παροδική και μόνιμη αφ' ετέρου καθώς και σε ουλωτική και μη ουλωτική.
Η συχνότης της μη ουλωτικής αλωπεκίας είναι μεγάλη. Υπολογίζεται ότι το 10% των προσερχόμενων στα δερματολογικά ιατρεία παραπονούνται δια αυξημένη τριχόπτωση. Δεν είναι μόνο νέες γυναίκες αλλά και υπερήλικες και άνδρες. Η σοβαρότητα της αλωπεκίας εξαρτάται από το είδος, την ένταση και τη διάρκεια του αιτίου το οποίο την προκαλεί.
Φυσιολογικές και παθολογικές καταστάσεις στις οποίες εμφανίζεται η μη ουλωτική αλωπεκία είναι πολλές. Κυριότερες απ' αυτές είναι: νεογνική ηλικία, μετά την εγκυμοσύνη, λοιμώδη νοσήματα, φυσικά τραύματα, εγκαύματα, ακτίνες Χ, μηχανικά τραύματα, συγκινησιακοί παράγοντες και ψυχικά νοσήματα, δερματικά νοσήματα, διαταραχές του μεταβολισμού, ταχεία απώλεια βάρους, ορμονικές διαταραχές, τοξικές ουσίες και φάρμακα: αντιπηκτικά, αντιθυρεοειδικά φάρμακα, αντιυπερχοληστερινικά, υδράργυρος, υπερβιταμίνωση Α, Λίθιο, σιμετιδίνη, βορικό κλπ.
Ανδρογενετική Αλωπεκία (Androgenetic Alopecia)
Η ανδρογενετική αλωπεκία προκαλείται από την δράση των ανδρογόνων ορμονών στους θυλάκους του τριχωτού ατόμων που έχουν κληρονομική προδιάθεση. Η πρώτη συσχέτιση της ανδρογενετικής αλωπεκίας με τα ανδρογόνα έγινε από τον Αριστοτέλη, ο οποίος παρατήρησε ότι τα παιδιά και οι γυναίκες δεν παρουσιάζουν φαλάκρα. Πολύ αργότερα παρατηρήθηκε ότι το ίδιο συμβαίνει με τους ευνουχισμένους. Το γεγονός ότι η χορήγηση τεστοστερόνης στους ευνουχισμένους έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση φαλάκρας είναι αποδεικτικό της ορμονικής αιτιολογίας.
Κυριότερος εκπρόσωπος των ανδρογόνων είναι η τεστοστερόνη. Στο θύλακο της τρίχας η τεστοστερόνη, με τη δράση του ενζύμου 5α-αναγωγάση (5α-reductase), μετατρέπεται στο ισχυρότατο παράγωγό της, την διυδροτεστοστερόνη (DHT), που είναι υπεύθυνη για την ανδρογενετική αλωπεκία. Στην εξέλιξη της νόσου επιβαρυντικό ρόλο φαίνεται να παίζει η ψυχολογική επιβάρυνση από την παρουσία του προβλήματος.
Για την ανδρογενετικού τύπου αλωπεκία (φαλάκρα), όπου συναντάτε και στο 90% των περιπτώσεων, υπάρχει πλήρης και αναλυτικός οδηγός για άντρες και γυναίκες καθώς και πλήρης αναφορά για τα προϊόντα.
Διάχυτη αλωπεκία (Telogen effluvium)
Η διάχυτη αλωπεκία αποτελεί μια μορφή τριχόπτωσης κατά την οποία παρατηρείται ελάττωση της πυκνότητας της τριχοφυίας σε όλη την έκταση του τριχωτού.
Η διάχυτη αραίωση προκαλείται από μια διακοπή της φυσιολογικής εξέλιξης του κύκλου ζωής των μαλλιών:
τα μαλλιά, που βρίσκονται ανά πάσα στιγμή κατά 80% στη φάση της αναγένεσης, εισέρχονται απότομα στη φάση της τελογένεσης, που είναι το τελευταίο στάδιο στη διάρκεια ζωής της τρίχας. Στο στάδιο της τελογένεσης, οι τρίχες παραμένουν για περίπου 3 μήνες και ακολούθως αποπίπτουν, καθώς άλλες τρίχες αναπτύσσονται στη θέση τους και της ωθούν προς αποδέσμευση. Ο συγκεκριμένος όμως χρονικός συντονισμός επιφέρει διάχυτη αραίωση στο τριχωτό για το διάστημα που οι νέες τρίχες βρίσκονται ακόμη υπό ανάπτυξη.
Θεωρητικά μπορεί να επηρεάσει την τριχοφυΐα όλου του σώματος, κατά κύριο λόγο όμως έχει αποτελέσματα στην αραίωση του τριχωτού της κεφαλής. Είναι ένα φαινόμενο που πλήττει πολλούς ενήλικες σε κάποια φάση της ζωής τους. Στην πραγματικότητα, όλοι έχουμε βιώσει τη φάση της διάχυτης αλωπεκίας τους πρώτους μήνες της ζωής μας.
Συνήθως το φαινόμενο είναι αναστρέψιμο και σε λίγους μήνες έως ένα χρόνο, η αραίωση έχει αποκατασταθεί και τα τριχοθυλάκια παραμένουν υγιή. Σε κάποιες περιπτώσεις, η διάχυτη αλωπεκία μπορεί να λειτουργήσει ως προπομπός της ανδρογενετικής αλωπεκίας: τα μαλλιά επανεκφύονται, όμως πιο λεπτά και συρρικνωμένα από ότι πριν, με αποτέλεσμα να μην επιτυγχάνεται ο αρχικός βαθμός πυκνότητας.
Στις περιπτώσεις που η διάχυτη αλωπεκία επιμένει και τείνει να εξελιχθεί σε χρόνια, επιβάλλεται πλήρης, ολοκληρωμένη διάγνωση για να εντοπιστεί η παθολογική αιτία που συντηρεί το φαινόμενο.
Γυροειδής Αλωπεκία (Alopecia Areata)
Η βασική κλινική εικόνα της γυροειδούς αλωπεκίας είναι πλήρως απογυμνωμένες περιοχές του τριχωτού κατά τόπους, με τη δερματική περιοχή να παραμένει φυσιολογική. Οι τρίχες γύρω από τα σημεία της αραίωσης παρουσιάζουν μικρή διάμετρο κοντά στη ρίζα που μεγαλώνει όσο προχωρούμε προς την άκρη του στελέχους και θυμίζουν θαυμαστικό.
Στη γυροειδή αλωπεκία, η απώλεια των μαλλιών μπορεί να είναι ξαφνική ή πραγματοποιούμενη σταδιακά σε μη τακτά διαστήματα. Ως ασθένεια, μπορεί να προσβάλλει εξίσου άνδρες και γυναίκες.
Οι πιθανότητες να εμφανίσει κανείς γυροειδή αλωπεκία είναι περίπου 1%. Ένα ποσοστό κοντά στο 25% των περιπτώσεων γυροειδούς αλωπεκίας οφείλεται στην κληρονομική επίδραση και μπορεί να προσβάλλει ακόμη και παιδιά. Ακόμη, ποσοστό που κυμαίνεται περίπου στο 20% των περιπτώσεων γυροειδούς αλωπεκίας, επανεμφανίζει την ασθένεια ή αποκτά μόνιμη αλωπεκία.
Θεραπεία: Τοπικές θεραπείες με διαλύματα αλλά και συστηματική αγωγή.
Ολική Αλωπεκία (Alopecia Totalis)
Ολική Γυροειδής Αλωπεκία (Alopecia Totalis), είναι η περίπτωση όπου παρατηρείτε ολική απώλεια όλων των τριχών της κεφαλής, των φρυδιών και των βλεφαρίδων.
Από τι προκαλείται, δεν είναι απόλυτα σίγουρο, αλλά πιθανών να οφείλεται σε δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Το στρες είναι μερικές φορές το κύριο αίτιο του συγκεκριμένου τύπου αλωπεκίας, αλλά έχουν αναφερθεί και περιπτώσεις ατόμων που δεν είχαν καθόλου στρες.
Σαν θεραπεία έχουν προτείνει το Methotrexate (το οποίο αποτελεί γνωστό κυτταροτοξικό φάρμακο προκαλώντας αναστολή τόσο για τα καρκινικά όσο και για τα φυσιολογικά κύτταρα) αλλά και τα κορτικοστεροειδή.
Anagen Effluvium
Περιγράφει την εμφάνιση ξαφνικής τριχόπτωσης ως αποτέλεσμα της επίδρασης χημικών, τοξικών παραγόντων και ακτινοβολιών, όπως είναι για παράδειγμα οι χημειοθεραπείες και οι θεραπείες με ακτινοβολίες. Η τριχόπτωση εμφανίζεται συνήθως μετά από 1 έως 3 εβδομάδες από την έκθεση σε κάποιον από τους προαναφερθείς παράγοντες.
Αν παύσει η πηγή πρόκλησης της Anagen Effluvium, συνήθως τα μαλλιά επανεκφύονται.
i) Χημειοθεραπεία
Η ξαφνική και μαζική απώλεια μαλλιών είναι παρενέργεια της χημειοθεραπείας και επηρεάζει συνήθως το 90% των μαλλιών. Σχεδόν στην απόλυτη πλειοψηφία των περιπτώσεων η τριχοφυΐα επανέρχεται μετά το πέρας των θεραπειών.
ii) Ακτινοβολία
Η τριχόπτωση εμφανίζεται μόνο στα σημεία που έχει επιδράσει η ακτινοβολία. Η θεραπεία με ακτινοβολίες, όταν αυτές πραγματοποιούνται σε χαμηλές συχνότητες, έχει αναστρέψιμα αποτελέσματα στην τριχόπτωση, με μικρές μεταβολές στην ποιότητα της τρίχας.