Άκης
Administrator
Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε μπει στην διαδικασία να χάσουμε κάποια παραπανίσια κιλά, κάποια στιγμή της ζωής μας. Έχουμε επισκεφτεί διατροφολόγους, έχουμε πάρει συμβουλές από γνωστούς, έχουμε διαβάσει τα εξαιρετικά άρθρα των διαφόρων -σχετικών- περιοδικών, έχουμε αγοράσει κάθε εξωτικό φρούτο που διαφημίζεται ότι αδυνατίζει ή ακόμη και κάθε μαγικό σκεύασμα (που κατά περίεργο τρόπο "αδυνατίζει" μόνο τις σταρ που το διαφημίζουν) και έχουμε παλέψει άπειρες ώρες στους διαδρόμους.
Και έτσι συμβαίνει το εξής. Αφού έχουμε διαβάσει και επιλέξει την δίαιτα που μας ενδιαφέρει, τότε ξεκινάμε να την τηρούμε κατά γράμμα. Τις πρώτες εβδομάδες ζυγιζόμαστε και παρατηρούμε τις πρώτες αλλαγές, μερικά κιλά έχουν ήδη χαθεί και η ζυγαριά δεν λέει ψέματα. Οπλιζόμαστε με θάρρος και συνεχίζουμε με τον ίδιο ζήλο. Ξανά ζυγιζόμαστε και κατά περίεργο τρόπο, η ζυγαριά έχει κολλήσει στο προηγούμενο αποτέλεσμα. Δεν πτοούμαστε, θα έτυχε λέμε και συνεχίζουμε.
Αλλά προς απογοήτευση μας, μερικές εβδομάδες αργότερα και το αποτέλεσμα παραμένει το ίδιο, δεν έχουμε χάσει καθόλου βάρος παρά τις προσπάθειες μας. Η δίαιτα αρχίζει να γίνεται κουραστική και περιοριστική, ενώ τα πρώτα σημάδια της κούρασης αρχίζουν να κάνουν την εμφάνιση τους στο σώμα μας. Σίγουρα κάτι μας έχει ξεφύγει και έτσι αρχίζουμε να ψαχνόμαστε παραπάνω. Αλλά προς έκπληξη μας, τηρούμε την δίαιτα κατά γράμμα, τα τρόφιμα που μας έχουν πει, τις σωστές ποσότητες φαγητού, οι θερμίδες μας είναι οι σωστές, αλλά τα κιλά πλέον δεν λένε να φύγουν από πάνω μας.
Έτσι αρχίζει η απόγνωση. Αρχίζουμε λοιπόν την μείωση των θερμίδων. Λίγες αρχικά και στην συνέχεια παραπάνω. Φτάνουμε τις 1500 την ημέρα, πέφτουμε στις 1200, μειώνουμε ακόμη και φτάνουμε στις 1000, ενώ αρχίζουμε να περιοριζόμαστε και άλλο. Το σώμα μας αρχίζει να μην νιώθει καλά, αισθανόμαστε αδυναμία και ζαλάδα. Η συνέχεια; Γνωστή.
Αρχίζουμε να μην τηρούμε πλέον κατά γράμμα την δίαιτα, ενώ αρχίζουν να μπαίνουν στο διαιτολόγιο μας και απαγορευμένα φαγητά. Με τον καιρό, σηκώνουμε τα χέρια ψηλά και παρατάμε την προσπάθεια μας. Σίγουρα η δίαιτα δούλεψε, εφόσον στην αρχή χάσαμε κιλά και η ζυγαριά το έδειξε, άρα κάτι άλλο έπρεπε να κάναμε λάθος, η δίαιτα αποκλείεται να μην ήταν σωστή. Έτσι, αν μας ρωτήσουν τι τρώμε και χάσαμε κιλά, θα τους απαντήσουμε με καμάρι για την δίαιτα που κάναμε (χάσαμε στην αρχή, έτσι; ), αποφεύγοντας να αναφέρουμε ότι κάποια στιγμή η βελόνα είχε κολλήσει. Το μόνο πρόβλημα εδώ είναι ότι δεν χάσαμε ακριβώς κιλά, αλλά υγρά, μιας και οι υδατάνθρακες κρατάνε υγρά και μειώνοντας τους, μειώνουμε και τα υγρά από το σώμα μας (τα οποία θα επανέλθουν όταν αυξηθεί η λήψη υδατανθράκων).
Αλλά με εμάς τι γίνεται; Εφόσον κόψαμε την δίαιτα, το σώμα μας άρχισε να παίρνει ξανά τα κιλά που χάσαμε και μάλιστα με πολύ γρηγορότερο ρυθμό. Και το πρόβλημα δεν είναι μόνο αυτό, πλέον δείχνουμε πολύ χοντρότεροι από τι πριν ξεκινήσουμε και ας έχουμε επιστρέψει στα παλιά μας κιλά. Το σώμα μας δείχνει κατά περίεργο τρόπο πιο παχύ από πριν.
Εκατοντάδες άνθρωποι βιώνουν το παραπάνω κάθε μήνα. Γιατί συμβαίνει αυτό; Για να το καταλάβουμε, θα πρέπει να δούμε πως δουλεύει το σώμα μας. Το σώμα μας λοιπόν, είναι μια καταπληκτική μηχανή, η οποία προσαρμόζεται σε κάθε κατάσταση, συμπεριλαμβανομένης και της δίαιτας, ιδιαίτερα δε τις δίαιτες οι οποίες είναι χαμηλές σε θερμίδες. Το σώμα γρήγορα αναγνωρίζει τις διατροφικές μας αλλαγές και τις μειώσεις στις θερμίδες και γρήγορα προσαρμόζεται στις νέες αυτές συνθήκες, κάνοντας έτσι τις απαραίτητες αλλαγές. Αυτός ο μηχανισμός, ο οποίος είναι φτιαγμένος για να μας κρατάει στην ζωή και έχει βοηθήσει στην επιβίωση των προγόνων μας, είναι το "καρφί" σε όσους προσπαθούν να χάσουν κιλά.
Όταν κόβεις λοιπός τις θερμίδες που κανονικά λαμβάνεις, τότε η λεπτίνη δίνει "σήμα" στα λιποκύτταρα να κρατάνε όσο περισσότερο λίπος μπορούν, κάτι που φυσικά εσύ θέλεις να αποφύγεις. Ωστόσο δεν είναι μόνο η λεπτίνη που αλλάζει στο σώμα μας κατά την διάρκεια μιας δίαιτας, γίνονται και άλλες αλλαγές τις οποίες θα αναλύσουμε παρακάτω.
Μειωμένα επίπεδα των ορμονών T3 και T4
Οι ορμόνες T3 και T4, είναι ορμόνες του θυρεοειδή και παίζουν σημαντικό ρόλο στην ρύθμιση του μεταβολισμού. Με λίγα λόγια, χαμηλά επίπεδα σε αυτές τις ορμόνες είναι κάτι που πρέπει να αποφεύγουν όσοι θέλουν να χάσουν λίπος (και όχι μόνο) και οι στερητικές δίαιτες επηρεάζουν τα επίπεδα τους και έτσι τον μεταβολισμό μας.
Μειωμένος μεταβολισμός
Όπως είδαμε παραπάνω, οι αλλαγές στην διατροφή μας επηρεάζουν τα επίπεδα των θυρεοειδικών ορμονών T3 και Τ4, με αποτέλεσμα να μειώνονται και τα επίπεδα του μεταβολισμού. Ωστόσο ο μεταβολισμός δεν μειώνεται μόνο από τις παραπάνω ορμόνες, αλλά και από τον τρόπο διαχείρισης της ενέργειας. Εφόσον το σώμα μας βλέπει ότι μειώνεται το καύσιμο του, προσπαθεί να κάψει όσες λιγότερες θερμίδες μπορεί, διατηρώντας παράλληλα όσο περισσότερο λίπος μπορεί. Έτσι, τρώγοντας λίγες θερμίδες, το σώμα σου κάνει ότι μπορεί για να μην τις κάψει. Σε συνδυασμό με τις μειωμένες ορμόνες, το σώμα κάνει ότι μπορεί για να σε κρατήσει ζωντανό, μιας και ο μηχανισμός επιβίωσης που διαθέτει δεν γνωρίζει ότι εσύ θες να χάσεις κιλά για να βγεις στην παραλία, ο μηχανισμός αυτός θεωρεί ότι πεινάς.
Μειωμένα επίπεδα της λεπτίνης
Όπως έχουμε αναφέρει και σε παλιότερο άρθρο, η λεπτίνη είναι μια σημαντική ορμόνη στην διατήρηση του βάρους και στην παχυσαρκία, αφού ρυθμίζει το τι και πόσο πρέπει να καταναλωθεί (από το λίπος) για τις ενεργειακές ανάγκες του σώματος. Κάνοντας μια περιοριστική δίαιτα, έχει σαν αποτέλεσμα να μειώνονται τα επίπεδα της και έτσι να μειώνεται και ο αριθμός των θερμίδων που πρέπει να κάψει το σώμα μας.
Αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης
Πολλές δίαιτες επηρεάζουν τόσο τα επίπεδα της κορτιζόλης, όσο και τον μέσο χρόνο ζωής της. Η κορτιζόλη είναι μια καταβολική ορμόνη και τα αυξημένα επίπεδα της μπορούν να προκαλέσουν μεταξύ άλλων απώλεια μυικής μάζας, εναπόθεση λίπους, υπεργλυκαιμία και αντίσταση στην ινσουλίνη. Η απώλεια μυικής μάζας και η εναπόθεση λίπους (πόσο μάλιστα η αντίσταση στην ινσουλίνη) είναι κάτι που σίγουρα δεν θέλει κανείς, πόσο μάλιστα όσοι προσπαθούν να χάσουν κιλά και να διατηρήσουν παράλληλα τον μυικό ιστό τους.
Ας πούμε ότι θέλει να κάνει δίαιτα κάποιος που μέχρι την προηγούμενη ημέρα κατανάλωνε 2000 θερμίδες ημερησίως. Σαν πρώτη κίνηση είναι να πέσει στις θερμίδες και όταν δει ότι δεν χάνει αρκετά, τότε θα πέσει ακόμη και άλλο. Μην έχοντας ωστόσο από που αλλού να αντλήσει ενέργεια το σώμα του, θα βρει "σαν λύση" τους μύες και θα την λαμβάνει από αυτούς. Το αποτέλεσμα είναι να χάσει μυικό ιστό, το οποίο είναι διπλή παγίδα, γιατί ο μεταβολισμός του θα έχει ήδη μειωθεί, όπως είδαμε και παραπάνω. Έχουμε λοιπόν μειωμένο μεταβολισμό και μυικό ιστό. Όταν θα επιστρέψει στις θερμίδες που λάμβανε προ δίαιτας, γιατί εκεί θα τον οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια μια μη αποτελεσματική δίαιτα, τότε θα την πατήσει διπλά γιατί πλέον και ο μεταβολισμός του θα έχει πάρει τα κάτω του, αλλά και ο μυικός του ιστός δεν θα είναι πια ο ίδιος με αποτέλεσμα να τρώει μεν τα ίδια με πριν, αλλά να αποθηκεύει παραπάνω κιλά. Γι'αυτό και είπαμε παραπάνω ότι μετά από την επιστροφή στα ίδια κιλά, ενδεχομένως να φαίνεται κάποιος πιο παχύς από πριν.
Έτσι λοιπόν, προσπαθώντας να φύγουμε από τα κιλά που το σώμα έχει μάθει, το σώμα προσπαθεί να αλλάξει την κατάσταση και να σε επαναφέρει στο φυσιολογικό σου βάρος (σε αυτό που είχες πριν την δίαιτα). Όσο περισσότερο προσπαθείς εσύ, τόσο περισσότερο το σώμα μάχεται να σε κρατήσει στο βάρος που είχες και το σίγουρο είναι ότι είναι μια μάχη που νικητής θα βγει το σώμα σου και όχι... εσύ. Αλλά αν μπορέσεις και διατηρήσεις το βάρος που θες να φτάσεις για κάμποσο καιρό, τότε αυτόματα το νέο σου βάρος θα είναι πλέον το σημείο αναφοράς του σώματος σου, κάνοντας όλες τις προσπάθειες πιο εύκολες. Ο κύριος λόγος που δεν μπορούμε να πετάξουμε από επάνω μας τα τελευταία περιττά κιλά, είναι ότι ο μεταβολισμός μας έχει πιάσει πάτο. Η κορτιζόλη είναι αυξημένη, ενώ οι ορμόνες T3, T4 και η λεπτίνη έχουν μειωθεί. Και έτσι, μια δίαιτα που δεν είναι σχεδιασμένη για να καλύπτει και τα παραπάνω προβλήματα, είναι σίγουρο ότι θα αποτύχει.
Και έτσι συμβαίνει το εξής. Αφού έχουμε διαβάσει και επιλέξει την δίαιτα που μας ενδιαφέρει, τότε ξεκινάμε να την τηρούμε κατά γράμμα. Τις πρώτες εβδομάδες ζυγιζόμαστε και παρατηρούμε τις πρώτες αλλαγές, μερικά κιλά έχουν ήδη χαθεί και η ζυγαριά δεν λέει ψέματα. Οπλιζόμαστε με θάρρος και συνεχίζουμε με τον ίδιο ζήλο. Ξανά ζυγιζόμαστε και κατά περίεργο τρόπο, η ζυγαριά έχει κολλήσει στο προηγούμενο αποτέλεσμα. Δεν πτοούμαστε, θα έτυχε λέμε και συνεχίζουμε.
Αλλά προς απογοήτευση μας, μερικές εβδομάδες αργότερα και το αποτέλεσμα παραμένει το ίδιο, δεν έχουμε χάσει καθόλου βάρος παρά τις προσπάθειες μας. Η δίαιτα αρχίζει να γίνεται κουραστική και περιοριστική, ενώ τα πρώτα σημάδια της κούρασης αρχίζουν να κάνουν την εμφάνιση τους στο σώμα μας. Σίγουρα κάτι μας έχει ξεφύγει και έτσι αρχίζουμε να ψαχνόμαστε παραπάνω. Αλλά προς έκπληξη μας, τηρούμε την δίαιτα κατά γράμμα, τα τρόφιμα που μας έχουν πει, τις σωστές ποσότητες φαγητού, οι θερμίδες μας είναι οι σωστές, αλλά τα κιλά πλέον δεν λένε να φύγουν από πάνω μας.
Έτσι αρχίζει η απόγνωση. Αρχίζουμε λοιπόν την μείωση των θερμίδων. Λίγες αρχικά και στην συνέχεια παραπάνω. Φτάνουμε τις 1500 την ημέρα, πέφτουμε στις 1200, μειώνουμε ακόμη και φτάνουμε στις 1000, ενώ αρχίζουμε να περιοριζόμαστε και άλλο. Το σώμα μας αρχίζει να μην νιώθει καλά, αισθανόμαστε αδυναμία και ζαλάδα. Η συνέχεια; Γνωστή.
Αρχίζουμε να μην τηρούμε πλέον κατά γράμμα την δίαιτα, ενώ αρχίζουν να μπαίνουν στο διαιτολόγιο μας και απαγορευμένα φαγητά. Με τον καιρό, σηκώνουμε τα χέρια ψηλά και παρατάμε την προσπάθεια μας. Σίγουρα η δίαιτα δούλεψε, εφόσον στην αρχή χάσαμε κιλά και η ζυγαριά το έδειξε, άρα κάτι άλλο έπρεπε να κάναμε λάθος, η δίαιτα αποκλείεται να μην ήταν σωστή. Έτσι, αν μας ρωτήσουν τι τρώμε και χάσαμε κιλά, θα τους απαντήσουμε με καμάρι για την δίαιτα που κάναμε (χάσαμε στην αρχή, έτσι; ), αποφεύγοντας να αναφέρουμε ότι κάποια στιγμή η βελόνα είχε κολλήσει. Το μόνο πρόβλημα εδώ είναι ότι δεν χάσαμε ακριβώς κιλά, αλλά υγρά, μιας και οι υδατάνθρακες κρατάνε υγρά και μειώνοντας τους, μειώνουμε και τα υγρά από το σώμα μας (τα οποία θα επανέλθουν όταν αυξηθεί η λήψη υδατανθράκων).
Αλλά με εμάς τι γίνεται; Εφόσον κόψαμε την δίαιτα, το σώμα μας άρχισε να παίρνει ξανά τα κιλά που χάσαμε και μάλιστα με πολύ γρηγορότερο ρυθμό. Και το πρόβλημα δεν είναι μόνο αυτό, πλέον δείχνουμε πολύ χοντρότεροι από τι πριν ξεκινήσουμε και ας έχουμε επιστρέψει στα παλιά μας κιλά. Το σώμα μας δείχνει κατά περίεργο τρόπο πιο παχύ από πριν.
Εκατοντάδες άνθρωποι βιώνουν το παραπάνω κάθε μήνα. Γιατί συμβαίνει αυτό; Για να το καταλάβουμε, θα πρέπει να δούμε πως δουλεύει το σώμα μας. Το σώμα μας λοιπόν, είναι μια καταπληκτική μηχανή, η οποία προσαρμόζεται σε κάθε κατάσταση, συμπεριλαμβανομένης και της δίαιτας, ιδιαίτερα δε τις δίαιτες οι οποίες είναι χαμηλές σε θερμίδες. Το σώμα γρήγορα αναγνωρίζει τις διατροφικές μας αλλαγές και τις μειώσεις στις θερμίδες και γρήγορα προσαρμόζεται στις νέες αυτές συνθήκες, κάνοντας έτσι τις απαραίτητες αλλαγές. Αυτός ο μηχανισμός, ο οποίος είναι φτιαγμένος για να μας κρατάει στην ζωή και έχει βοηθήσει στην επιβίωση των προγόνων μας, είναι το "καρφί" σε όσους προσπαθούν να χάσουν κιλά.
Όταν κόβεις λοιπός τις θερμίδες που κανονικά λαμβάνεις, τότε η λεπτίνη δίνει "σήμα" στα λιποκύτταρα να κρατάνε όσο περισσότερο λίπος μπορούν, κάτι που φυσικά εσύ θέλεις να αποφύγεις. Ωστόσο δεν είναι μόνο η λεπτίνη που αλλάζει στο σώμα μας κατά την διάρκεια μιας δίαιτας, γίνονται και άλλες αλλαγές τις οποίες θα αναλύσουμε παρακάτω.
Μειωμένα επίπεδα των ορμονών T3 και T4
Οι ορμόνες T3 και T4, είναι ορμόνες του θυρεοειδή και παίζουν σημαντικό ρόλο στην ρύθμιση του μεταβολισμού. Με λίγα λόγια, χαμηλά επίπεδα σε αυτές τις ορμόνες είναι κάτι που πρέπει να αποφεύγουν όσοι θέλουν να χάσουν λίπος (και όχι μόνο) και οι στερητικές δίαιτες επηρεάζουν τα επίπεδα τους και έτσι τον μεταβολισμό μας.
Μειωμένος μεταβολισμός
Όπως είδαμε παραπάνω, οι αλλαγές στην διατροφή μας επηρεάζουν τα επίπεδα των θυρεοειδικών ορμονών T3 και Τ4, με αποτέλεσμα να μειώνονται και τα επίπεδα του μεταβολισμού. Ωστόσο ο μεταβολισμός δεν μειώνεται μόνο από τις παραπάνω ορμόνες, αλλά και από τον τρόπο διαχείρισης της ενέργειας. Εφόσον το σώμα μας βλέπει ότι μειώνεται το καύσιμο του, προσπαθεί να κάψει όσες λιγότερες θερμίδες μπορεί, διατηρώντας παράλληλα όσο περισσότερο λίπος μπορεί. Έτσι, τρώγοντας λίγες θερμίδες, το σώμα σου κάνει ότι μπορεί για να μην τις κάψει. Σε συνδυασμό με τις μειωμένες ορμόνες, το σώμα κάνει ότι μπορεί για να σε κρατήσει ζωντανό, μιας και ο μηχανισμός επιβίωσης που διαθέτει δεν γνωρίζει ότι εσύ θες να χάσεις κιλά για να βγεις στην παραλία, ο μηχανισμός αυτός θεωρεί ότι πεινάς.
Μειωμένα επίπεδα της λεπτίνης
Όπως έχουμε αναφέρει και σε παλιότερο άρθρο, η λεπτίνη είναι μια σημαντική ορμόνη στην διατήρηση του βάρους και στην παχυσαρκία, αφού ρυθμίζει το τι και πόσο πρέπει να καταναλωθεί (από το λίπος) για τις ενεργειακές ανάγκες του σώματος. Κάνοντας μια περιοριστική δίαιτα, έχει σαν αποτέλεσμα να μειώνονται τα επίπεδα της και έτσι να μειώνεται και ο αριθμός των θερμίδων που πρέπει να κάψει το σώμα μας.
Αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης
Πολλές δίαιτες επηρεάζουν τόσο τα επίπεδα της κορτιζόλης, όσο και τον μέσο χρόνο ζωής της. Η κορτιζόλη είναι μια καταβολική ορμόνη και τα αυξημένα επίπεδα της μπορούν να προκαλέσουν μεταξύ άλλων απώλεια μυικής μάζας, εναπόθεση λίπους, υπεργλυκαιμία και αντίσταση στην ινσουλίνη. Η απώλεια μυικής μάζας και η εναπόθεση λίπους (πόσο μάλιστα η αντίσταση στην ινσουλίνη) είναι κάτι που σίγουρα δεν θέλει κανείς, πόσο μάλιστα όσοι προσπαθούν να χάσουν κιλά και να διατηρήσουν παράλληλα τον μυικό ιστό τους.
Ας πούμε ότι θέλει να κάνει δίαιτα κάποιος που μέχρι την προηγούμενη ημέρα κατανάλωνε 2000 θερμίδες ημερησίως. Σαν πρώτη κίνηση είναι να πέσει στις θερμίδες και όταν δει ότι δεν χάνει αρκετά, τότε θα πέσει ακόμη και άλλο. Μην έχοντας ωστόσο από που αλλού να αντλήσει ενέργεια το σώμα του, θα βρει "σαν λύση" τους μύες και θα την λαμβάνει από αυτούς. Το αποτέλεσμα είναι να χάσει μυικό ιστό, το οποίο είναι διπλή παγίδα, γιατί ο μεταβολισμός του θα έχει ήδη μειωθεί, όπως είδαμε και παραπάνω. Έχουμε λοιπόν μειωμένο μεταβολισμό και μυικό ιστό. Όταν θα επιστρέψει στις θερμίδες που λάμβανε προ δίαιτας, γιατί εκεί θα τον οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια μια μη αποτελεσματική δίαιτα, τότε θα την πατήσει διπλά γιατί πλέον και ο μεταβολισμός του θα έχει πάρει τα κάτω του, αλλά και ο μυικός του ιστός δεν θα είναι πια ο ίδιος με αποτέλεσμα να τρώει μεν τα ίδια με πριν, αλλά να αποθηκεύει παραπάνω κιλά. Γι'αυτό και είπαμε παραπάνω ότι μετά από την επιστροφή στα ίδια κιλά, ενδεχομένως να φαίνεται κάποιος πιο παχύς από πριν.
Έτσι λοιπόν, προσπαθώντας να φύγουμε από τα κιλά που το σώμα έχει μάθει, το σώμα προσπαθεί να αλλάξει την κατάσταση και να σε επαναφέρει στο φυσιολογικό σου βάρος (σε αυτό που είχες πριν την δίαιτα). Όσο περισσότερο προσπαθείς εσύ, τόσο περισσότερο το σώμα μάχεται να σε κρατήσει στο βάρος που είχες και το σίγουρο είναι ότι είναι μια μάχη που νικητής θα βγει το σώμα σου και όχι... εσύ. Αλλά αν μπορέσεις και διατηρήσεις το βάρος που θες να φτάσεις για κάμποσο καιρό, τότε αυτόματα το νέο σου βάρος θα είναι πλέον το σημείο αναφοράς του σώματος σου, κάνοντας όλες τις προσπάθειες πιο εύκολες. Ο κύριος λόγος που δεν μπορούμε να πετάξουμε από επάνω μας τα τελευταία περιττά κιλά, είναι ότι ο μεταβολισμός μας έχει πιάσει πάτο. Η κορτιζόλη είναι αυξημένη, ενώ οι ορμόνες T3, T4 και η λεπτίνη έχουν μειωθεί. Και έτσι, μια δίαιτα που δεν είναι σχεδιασμένη για να καλύπτει και τα παραπάνω προβλήματα, είναι σίγουρο ότι θα αποτύχει.
